MANUEL
MARIA PONCE ( 1886-1948 )
Ponce
is geboren in 1886 te Fresnillo ( Mexico ). Hij toont reeds vroeg belangstelling
voor de muziek. Zijn eerste lessen ontvangt hij van zijn moeder en zijn zuster.
Op twaalfjarige leeftijd is hij reeds orgelist van de Aquas Calientes Cathedral.
Pas 14 jaar componeert hij een Gavotte die populair wordt. In 1901 gaat
hij naar het conservatorium van Mexico City en drie jaar later trekt hij naar
Europa voor verdere vervolmaking. Hij studeert te Bologna compositie,
orkestratie en contrapunt. Te Berlijn studeert hij piano.
In
1908 keert Ponce terug naar Mexico en wordt er professor piano en
muziekgeschiedenis aan het Nationaal Conservatorium. In 1916 oogst hij veel
succes met eigen werk in New York City. Hij verlaat het conservatorium om
dirigent te worden van het National Symphony Orchestra. In 1925 trekt hij terug
naar Europa en verblijft acht jaar te Parijs waar hij bevriend is met Paul
Dukas. In Parijs sticht hij een muziektijdschrift dat slechts één jaar bestaat
( 1928-29 ).
Terug
in Mexico herneemt hij zijn plaats aan het conservatorium en wordt professor aan
de universiteit van Mexico. Hij sticht het tijdschrift «Cultura Musical» en is
in 1934-35 directeur aan het conservatorium. Einde 1941 maakt hij een rondreis
in Zuid-Amerika om zijn werken te dirigeren. Ponce en Segovia, de solist,
oogsten groot succes.
Manuel
Ponce leeft alleen voor de kunst. Het materiële laat hem ( en ook zijn vrouw,
de zangeres Clema Maurel ) onverschillig. Ze leven als kluizenaars met alleen
het hoogst nodige : één kamer met sofa die dienst doet als bed, een minimum
aantal meubeltjes, een piano. Eenvoud en nederigheid zijn zijn voornaamste
karaktertrekken. In 1948 sterft Ponce na een langdurige, pijnlijke ziekte.
Ponce
wordt algemeen beschouwd als de beste Mexicaanse componist. Hij heeft ook veel
werken voor gitaar gecomponeerd en wel in verschillende stijl : klassiek,
romantisch, modern... Zijn muziek is gevoelvol, technisch zuiver, van hoog
artistiek gehalte. In zijn werk zijn elementen van eigen land verweven :
volksmuziek, ritme...
Zijn
gitaarwerken :
Concierto
del Sur ( Concerto van het Zuiden ), 1941
22
Variaciones y Fuga sobre las Folias
Tres
canciones Mexicanas
12
Preludes
6
Preludes cortes
Sonata
classica
Sonata
romantica
Sonata
III
Sonata
Mexicana
Preludio
Variations
sur un thème de Cabezon
Thème
varié et finale
Sonatine
méridional
Valse
Estudio
Ook
als imitator is Ponce sterk. En dan moeten we even teruggaan naar de periode
tussen de twee wereldoorlogen. Een van de onschuldige spelletjes in de
muziekwereld bestaat erin vervalste werken te schrijven en ze dan te ontdekken
in de archieven. Hiervoor bijzonder gekend is de violist Fritz Kreisler. Op
verzoek van Segovia schrijft Ponce dan «al estilo de Weiss» een Suite a la
Antigua ( Preludio - Alemanda - Sarabanda - Gavota - Giga ), een Ballet en een
Preludio en Mi. Dit laatste werk heeft ook een klavecimbelpartij ( in
samenwerking met Raphael Puyana ), zodat het werk zowel in solo als in duo met
klavecimbel kan gespeeld worden.
Hij
schrijft ook een Suite «al estilo de A. Scarlatti» ( Preambolo-Corranda -
Sarabanda - Gavota I e II – Giga ).
Populair
is Ponce geworden door één lied : Estrelita ( kleine ster ), dat hij schrijft
op vijftienjarige leeftijd. Het is bewerkt voor alle mogelijke instrumenten,
orkesten, zang enz. Dit lied leidde de aandacht af van veel voornamer werk van
Ponce, waarvan vooral zijn «Concierto del Sur» dient vermeld. Het is een
concerto voor gitaar en klein orkest, opgedragen aan Segovia. Reeds in 1926 is
de idee voor dit concerto ontstaan, maar door de vrees dat de gitaar gewoonweg
niet hoorbaar zou zijn met orkest, komt Ponce er niet toe het te schrijven. Pas
nadat Mario Castelnuovo-Tedesco zijn concerto in D ( op. 99 ) voor gitaar en
orkest geschreven heeft ( Ponce dirigeert te Mexico de eerste uitvoering,
Segovia is de solist ), begint Ponce zijn concerto te schrijven.
Ponce
heeft enorm veel bijgedragen tot de wederopleving van de gitaar. Samen met
Turina, Tansman, Villa-Lobos, Torroba e.a. redt hij de gitaar uit de overvloed
van goedbedoelde, maar veelal minderwaardige composities van
gitaristen-componisten.