|
|
 |
GAILLARDE
(
Fr. ) ( It. : gagliarda; Sp. : gallarde ) In
de 16de en het begin van de l7de eeuw de meest verspreide gezelschapsdans van
West-Europa, van Italiaanse oorsprong. Deze werd steeds na de pavane gedanst.
Eerste vermelding in 'Orlando innamorato' van Boiardo, graaf van Scandiano ( +
1494 ), die de gagliarda een dans uit Lombardije noemt. Steekhoudende bewijzen
met betrekking tot een Spaanse oorsprong konden tot nog toe niet worden
aangevoerd. De gaillarde is een levendige dans in 3/2 of 3/4 maat met een
typisch ritme : op de tweede tel van elke even maat maakt de danser een sprong,
op de andere tellen een pas. Daarom ook dikwijls 'Cinque Passi' ( vijf passen )
genoemd. In de suite opgenomen, bleef de gaillarde als muzikale compositie in
gebruik tot omstreeks 1650.
GALILEI Vincenzo
Italiaan - Componist en muziektheoreticus. Hij was de vader van de grote sterrekundige Galileo Galilei en behoorde tot de wijsgerige kring die regelmatig vergaderde in het paleis van graaf Bardi te Florence, op het einde van de 16de eeuw. Te Venetië had hij muziek geleerd bij Zarlino en hij genoot een goede faam als luitspeler. Hij publiceerde Intavolatura di lauto ( 1563 ), twee boeken madrigalen ( 1574 en 1587 ) en losse stukken voor twee vedels ( 1584 ). Volgens Giovanni Battista Doni was hij de eerste die melodieën componeerde voor één enkele stem, voorloper van de latere monodische stijl. Hij schreef ook een cantate Il conte Ugolino, uit Dantes “Divina Commedia”, die hij zelf zong met begeleiding van een vedel. Daarna volgden nog enkele Lamentaties van Jeremiah, in dezelfde stijl. Dit experiment had veel invloed op de pogingen die in het Palazzo Bardi werden toegepast tot wederopvoering van de Griekse tragedies. Galilei schreef daarenboven diverse traktaten over muziek, waaraan grote belangstelling toekomt in verband met de geschiedenis van de luit en van de muziektheorie. Hij voerde ook een pennetwist met zijn vroegere leraar Zarlino.
Gaucho
Gaucho zo noemde en noemt men in Argentinië, Paraguay, Uruguay en in het zuidelijk deel van Brazilië ( hier Gaúcho ) voornamelijk nakomelingen van Spanjaarden en Indios, die op de pampas veehouden. De folklore heeft het begrip Zuidamerikaanse gaucho's net zo geromantiseerd als de Noordamerikaanse cowboys. Een van de belangrijkste economische successen van de gaucho's zijn het rundsleer en later het gedroogde vlees. Tegenwoordig wordt het begrip in omgangstaal voor alle Argentijnen gebruikt.
Giga( Fr.: gigue ) Een oude, zeer snelle Franse dans, van Schotse oorsprong ( to jig : schudden ), gewoonlijk in een maatsoort met ternaire onderverdeling : 6/8 - 9/8 - 12/8; soms ook in de 4/4 maat ( o.a. bij Joh. Seb. Bach ) en zelfs in 3/8, waarbij dan echter twee maten tesamen moeten worden gedacht. De oorspronkelijke vorm bestaat uit 2 reprises van 8 maten ( bij Bach wordt deze vorm zeer uitgebreid ); het tweede gedeelte, de tweede reprise, begint dikwijls met het eerste motief in tegenbeweging. B.v. Bach : “Franse suite in Es”. Reeds op het einde van de 16de eeuw vindt men de giga bij de virginaal- en luitcomposities ( o.a. bij Robinson, 1603, bij Ford, 1609 ). Van Engeland komt de giga naar het vasteland en wordt aangenomen als vierde deel en slotstuk van de suite ( Froberger, 1649 ) : allemande-courante-sarabande en giga. De giga verkrijgt in Duitsland een fugatovorm, imiterend; bij Bach wordt ze uitgebreid tot een fuga-achtig stuk. Verwant met de giga is de Italiaanse dans : de forlana ( 18de eeuw ); de oude Franse dans canarie is muzikaal niet van de giga te onderscheiden.
Granados Enrique ( 1867-1916 )
GRUBER, Franz Xaver
Oostenrijker - Organist en componist. Hij is bekend geworden door een enkele zeer korte compositie, namelijk het door de gehele wereld bekend en geliefd geworden kerstlied Stille Nacht, Heilige Nacht. Andere composities van zijn hand zijn niet bekend. Hij maakte de melodie op woorden van de schoolmeester Joseph Mohr ( 1792-1848 ) op kerstavond 1818 in het dorp Oberndorf. Hij schreef het voor gitaar en zangstem; de gitaar was nodig, omdat het orgel stuk was. Toen de orgelmaker enige dagen later het orgel kwam repareren, hoorde hij de melodie en nam die mee. Hij speelde hem voor aan verschillende collega's, die het lied weer verder doorgaven; zo is het het beroemdste kerstlied van de 19de eeuw geworden, een lied dat ook nu nog velen aanspreekt. De componist was inmiddels organist te Hallein geworden en stichtte daar het beroemde Halleinkoor. De tekstdichter stierf als kapelaan te Wagrein.
GUAJIRA Cubaanse dans van Spaanse oorsprong, genoemd naar blanke bergbewoners ( guajiro ) uit Centraal-Cuba wier zangstijl een overwegend Spaans karakter heeft. De guajira vertoont een aantal kenmerken die typisch zijn voor de Latijns-Amerikaanse muziek, o.a. de combinatie van de maten 3/4 en 6/8.
|
